Менталното здравје на тинејџерите е грижа за денешните родители со добра причина: над една третина од средношколците велат дека чувствуваат постојана тага или безнадежност, а околу еден од пет изјавил дека размислува за самоубиство. Многу експерти се ангажирани во истражување на причините за овој тренд.
Но, еден од главните виновници ни е постојано под нос, пишуваат Хедер Терген и Џули Рајт, експерти за спиење, во статија објавена во Вашингтон пост. Факт е дека денешната генерација тинејџери е најненаспана во историјата на човештвото.
Ниту една група од човечката популација никогаш не спиела толку малку како денешните адолесценти.
Додека 75% од децата и 65% од возрасните спијат доволно, само околу 15% од средношколците спаѓаат во оваа категорија. Просечниот средношколец спие шест и пол часа секоја ноќ, а му требаат девет. Секој петти спие пет часа или помалку. Според сите стандарди, адолесцентите се во ризик од сериозно и хронично лишување од сон.
Научните списанија се полни со студии кои го поврзуваат недостатокот на сон со лошото ментално здравје. Адолесцентите кои спијат помалку од осум часа секоја ноќ се изложени на поголем ризик да пројават симптоми на депресија. Една анализа покажува дека тинејџерите кои спијат помалку од шест-седум часа, имаат 17% поголема веројатност да размислуваат да се повредат самите себе отколку оние кои спијат осум часа. Младите луѓе кои спијат пет часа имаат 81% поголема веројатност да размислуваат за самоповредување.
Речиси секоја психијатриска дијагноза подразбира недоволно спиење. Недостатокот на сон ги стимулира реактивните мозочни центри кои се одговорни за негативните емоции, додека префронталниот кортекс, кој е одговорен за расудување, смирување и емоционална регулација, е помалку активен.
Мозокот и телото на тинејџерите се менуваат и растат исто како и во нивните најрани години. Реорганизирањето на мозокот на адолесцентите е од клучно значење за здрав развој, а тоа во голема мера се случува додека спијат.
Како тинејџерите станаа ненаспани?
За почеток, тинејџерите спијат сè помалку со децении поради раниот почеток на часовите и заостанатите домашни задачи и активности. Средните училишта многу бавно ги прифаќаат препораките на науката за здрав распоред, што значи дека многу тинејџери се будат во мрак и така пропуштаат важни часови на спиење.
Замислете експеримент во кој научниците ги тераат субјектите да се разбудат три часа пред нивното природно време за будење, а потоа од нив бараат да извршуваат сложени когнитивни задачи пет дена по ред. Ова е опис на просечна училишна недела. Додајте на тоа уште неколку часа домашна работа и учење секоја вечер.
Во меѓувреме, појавата на паметните телефони му нанесе тежок удар на тинејџерскиот сон. Некои од најголемите крадци на сонот се Meta, YouTube, TikTok, Apple и други компании кои се специјализирани за развој на технологии кои создаваат зависност. Адолесцентите времето пред спиење го поминуваат на телефон и си легнуваат со уреди околу главата, што значително го одложува сонот.
Се чини како нерешлив проблем, но за сè има решение ако постои свест за важноста на проблемот и волја за негово решавање.
Училиштата треба да започнат со часови подоцна и да го намалат обемот на домашните задачи. Технолошките компании треба да бидат регулирани и да се сметаат за одговорни за создавање на содржини кои предизвикуваат зависност. Секако, системските промени бараат време. Но, семејствата можат да го заштитат сонот на своите деца.
Истражувањата покажуваат дека придржувањето на домашни правила за спиењето и користењето дигитални уреди навистина помага. Во една студија во која учествувале 15.000 средношколци, оние кои легнувале во 22 часот или порано имале 24% помали шанси да страдаат од депресија и 20% помали шанси да добијат идеи за самоубиство, отколку младите кои легнувале на полноќ или подоцна.
Родителите обично го потценуваат влијанието што го имаат врз децата, но она што го кажуваат и прават навистина прави разлика. За почеток, бидете пример за нив. Воспоставете периоди без користење уреди и разумно време за спиење. Поттикнете едноставни и моќни практики како што е седење на утринско сонце пет до десет минути (дури и кога е облачно) за да го зајакнете природниот ритам на спиење.
Сигурно е дека има многу други фактори кои го загрозуваат менталното здравје на тинејџерите. Но, науката покажува дека за многумина дополнителните часови сон ќе го направат светот поведро место и нивното ниво на стрес ќе се намали. Ако сакаме да ја запреме оваа ментална здравствена криза кај младите, спиењето треба да биде приоритет. Само кога ќе го контролираме овој проблем, можеме да почнеме да се занимаваме со откривање на други причини и вистински да им помогнеме на децата, велат авторите.